Mια ιστορία από παλιά

...για το πως εξαφανίστηκε οριστικά το φαινόμενο της χρυσοφιλίας και της χρησιμοποιήσεως της λίρας ως μέτρου της αγοραστικής δυνάμεως της δραχμής...

γραμμένη στο βιβλίο "Ξενοφών Ζολώτας" Επιλογή κειμένων από το έργο του. Εισαγωγή-Επιμέλεια Βάσος Π. Μαθιόπουλος

"Την εποχή του πολέμου και της Κατοχής ξεκίνησε ένα άλλο μεγάλο κακό, που ταλαιπώρησε επί δεκαετίες την ελληνική οικονομία: η προσήλωση του κοινού προς τη λίρα, Ο κόσμος όχι μόνο αποθησαύριζε χρυσές λίρες, αλλά συνήθιζε να μετράει τα πάντα σε λίρες.

Την εποχή εκείνη του πληθωρισμού, το φαινόμενο ήταν βέβαια αναπόφευκτο. Συνεχίστηκε όμως κατόπιν η αποθησαύριση χρυσού ως και το 1965. Τότε πήρα την πρωτοβουλία να το αντιμετωπίσω ριζικά.

Όπως παρατηρήσατε, τη χρυσή λίρα τη χρησιμοποιούσε το κοινό στις μεγαλύτερες συναλλαγές, ιδίως στα ακίνητα και σε διάφορα συμβόλαια. Ο κόσμος έκρινε τη σταθερότητα της δραχμής από την τιμή της χρυσής λίρας και οι κυβερνήσεις είχαν συνηθίσει να ελέγχουν την τιμή της στην αγορά για να διατηρούν την αίσθηση νομισματικής σταθερότητας. Είχε φτάσει η τιμή της τότε 300 δρχ. και αν έδειχνε τάσεις υψώσεως ο κόσμος νόμιζε ότι κινδύνευε η δραχμή και αυτό επιρρέαζε τις τιμές ψυχολογικώς, δημιουργούσε δηλαδή πληθωριστικές πιέσεις, τη στιγμή που η δραχμή ήταν ένα από τα σταθερότερα νομίσματα.

Και τελικά πώς κατορθώθηκε η αποσύνδεση από τη λίρα;

Ήταν την εποχή της κυβερνήσεως Στεφανόπουλου, η οποία είχε μία ιδιαίτερη ευαισθησία στο θέμα της τιμής της λίρας. Για να στηρίξουμε τη χρυσή λίρα αναγκασθήκαμε να αγοράζουμε από το εξωτερικό όλο και μεγαλύτερα ποσά, τα οποία είχαν φθάσει προς στιγμήν τις 100 χιλιάδες λίρες ημερησίως. Τότε, υπό την ιδιότητά μου ως διοικητού της Τραπέζης της Ελλάδος, είπα στην κυβέρνηση ότι αδυνατώ να συνεχίσω αυτή την τακτική, η οποία θα μας οδηγούσε σε εξάντληση του συναλλαγματικού μας αποθέματος. Εξάλλου από τη στιγμή που δεν είχαμε άλλες λίρες παρεμβάσεως, θα εδημιουργείτο υστερία στην αγορά που θα μπορούσε να ανεβάσει την τιμή της 500 δρχ. ή και πιο πάνω.

Συγκαλέσαμε λοιπόν ευρύτερη σύσκεψη με τους αρμόδιους της κυβέρνήσεως και της Τραπέζης της Ελλάδος, κατά την οποία πρότεινα την εφαρμογή ενός σχεδίου για τον εξοβελισμό της χρυσοφιλίας. Το σχέδιο συνίστατο στη διατήρηση τυπικά νόμιμης της αγοράς χρυσών λιρών, περιορισμένης όμως αποκλειστικά στο Χρηματιστήριο με αυστηρή απαγόρευση κάθε συναλλαγής σε χρυσές λίρες έξω από αυτό. Μέσα στο Χρηματιστήριο θα επιτρεπόταν η προμήθεια χρυσών λιρών σε περιορισμένο κατ' άτομο ποσό (50-100). Για να αποκτήσει όμως κανείς τις λίρες αυτές θα έπρεπε να παρουσιάσει την ταυτότητά του και να υπογράφει απόδειξη, αναλαμβάνοντας την υποχρέωση να μη διαθέσει τις λίρες παρά διά της αυτής οδού. Διαφορετικά θα θεωρείτο παραβάτης του νόμου περί λαθρεμπορίας συναλλάγματος.

Καλέσαμε επίσης όλους τους χρηματιστές και τους δηλώσαμε ότι <όποιος από σας κάνει μαύρη αγορά χρυσών λιρών, θα υποστεί όλες τις κυρώσεις του νόμου. Θα διαταχθεί η Αστυνομία να ελέγχει αυστηρά την αγορά και ακόμη θα βάλουμε και υπαλλήλους της Τραπέζης της Ελλάδος να την παρακολουθούν>. Το ίδιο μήνυμα έστειλα και στους <σαράφηδες>, συγχρόνως δε κάλεσα τους συμβολαιογράφους και τους εργολάβους και τους τόνισα να μην κάνουν συμβόλαια ή αγοραπωλησίες σε λίρες, για να μην υποστούν τις κυρώσεις του νόμου. Η δραχμή ήταν σταθερό νόμισμα και ήταν εξωφρενικό να κρίνεται η σταθερότητά της από την τιμή της χρυσής λίρας. Μετά κάναμε επίσημες δηλώσεις και είπαμε ότι το κοινό μπορεί να διατηρεί τις χρυσές λίρες που κατείχε, δεν μπορούσε όμως να τις πουλήσει στην ελεύθερη αγορά, αλλά αποκλειστικά στις εξουσιοδοτημένες τράπεζες.

Ένας εκπρόσωπος της κυβερνήσεως μου είχε πει τότε: <Φοβούμαι ότι θα αποτύχετε. Παρ' όλα αυτά κάντε ό,τι θέλετε, με ευθύνη δική σας>.

Και εκτονώθηκε μ' αυτά τα μέτρα η ψύχωση της χρυσής λίρας;

Είχα φύγει εν τω μεταξύ στο εξωτερικό για υπόθεση της τραπέζης, όταν σε λίγες ημέρες μου τηλεφώνησε ο τότε υποδιοικητής Γαλάνης και μου είπε: <Το σχέδιο υπήρξε μαγικό. Ο ίδιος ο κόσμος που αγόραζε καθημερινά τα τεράστια ποσά χρυσών λιρών συνωστίζεται τώρα στις τράπεζες για να τις πουλήσει>

Στη μεταστροφή αυτή της ψυχολογίας συνετέλεσε και το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της χρυσολιρικής υστερίας πολλοί είχαν γίνει θύματα εκμεταλλεύσεως, κυρίως από <σαράφηδες> της ελεύθερης αγοράς, οι οποίοι μέσα στα μασούρια των λιρών που διέθεταν είχαν περιλάβει και λίρες ιταλικής κοπής, των οποίων η αγοραία αξία ήταν 250 δρχ. έναντι 300 δρχ. των λιρών Αγγλίας.

Όταν λοιπόν ο κόσμος άρχισε να συρρέει στις τράπεζες για να εξαργυρώσει τις λίρες του, οι αρμόδιοι υπάλληλοι ανακάλυπταν τις ιταλικές λίρες και τις αγόραζαν για 250 δρχ. μόνον. Όταν διαμαρτύρονταν οι πωλητές, τους έλεγαν: <Έχετε πέσει θύματα εκμεταλλευτών και μπορείτε να στραφείτε εναντίον τους>. Το ομαδικό φαινόμενο της πωλήσεως χρυσών λιρών συνεχίσθηκε και η Τράπεζα της Ελλάδος συγκέντρωσε πολλά εκατομμύρια χρυσών λιρών, έκτοτε δε το φαινόμενο της χρυσοφιλίας και της Χρήσεως της λίρας ως μέτρου της αγοραστικής δυνάμεως της δραχμής εξαφανίσθηκε οριστικά." 

http://www.mantri.gr/