Παρίσι 29 Μαΐου 1913. Στο θέατρο des Champs Elysees, δίνεται η πρεμιέρα του καινούριου μπαλέτου του μόλις 29 ετών Ρώσου συνθέτη Igor Stravinsky, "Η Ιεροτελεστία της άνοιξης", από τα Ρωσικά Μπαλέτα του Παρισιού (του γνωστού ιμπρεσάριου Sergei Diaghilev) σε χορογραφία του Vaslav Nijinsky. Ένα μεγάλο σκάνδαλο ξεσπά από την αρχή κιόλας της παρουσίασης αυτού του έργου που έμελλε να επηρεάσει όσο λίγα την πορεία της μουσικής του 20ού αιώνα, καθώς κατέδειξε με ένα σχεδόν πρωτόγονο δυναμισμό ότι ο ρυθμός μπορούσε να είναι η νέα κινητήρια δύναμη στη μουσική. Ο Pierre Monteux (ο μαέστρος της πρεμιέρας) περιέγραφε την πρώτη του επαφή με το έργο (με τον ίδιο τον Stravinsky στο πιάνο) ως εξής :''…οι τοίχοι αντηχούσαν καθώς (ο Stravinsky) κοπανούσε το πιάνο , χτύπαγε τα πόδια του κάτω και χοροπηδούσε για να υποδείξει τη δύναμη της μουσικής λες και ήταν απαραίτητο κάτι τέτοιο…''.Ο Monteux προέβλεψε ότι το έργο θα σκανδάλιζε, έπεσε όμως έξω ως προς στην έκταση του σκανδάλου το οποίο ήταν κατά πολύ μεγαλύτερο. Αυτό που ακούστηκε στην πρεμιέρα δεν είχε και …μεγάλη σχέση με αυτό που το κοινό είχε στο μυαλό του ως μουσική Ρωσικού μπαλέτου.
Το κοινό αντέδρασε βίαια στο τόσο ιδιαίτερα πρωτοποριακό άκουσμα του έργου, ξεσπώντας σε έντονες αποδοκιμασίες με κάθε μέσο: φώναζε, μιμούνταν φωνές ζώων, ενώ δεν έλειψαν και οι χειροδικίες, καθώς κάποιοι γρονθοκοπήθηκαν μεταξύ τους!
Μέχρι και η Γαλλική αστυνομία επενέβη για να αποκαταστήσει την τάξη.
Η σειρά των προγραμματισμένων παραστάσεων ολοκληρώθηκε τις επόμενες μέρες αλλά με πιο ήπιες αντιδράσεις. Τα επόμενα χρόνια και λόγω του πολέμου το έργο δεν πολυπαίχτηκε. Ο συνθέτης όμως συνέχισε να κάνει αναθεωρήσεις του έργου (σήμερα έχει επικρατήσει η έκδοση του 1947).
Γιατί όμως όλη αυτή η αναστάτωση; Ποιος ήταν ο λόγος για αυτές τις ακραίες αντιδράσεις και τη σφοδρή διαμάχη που ακολούθησε;
Η "Ιεροτελεστία της άνοιξης" γράφτηκε στο διάστημα 1910 με 1913.
Η "Ιεροτελεστία της άνοιξης" γράφτηκε στο διάστημα 1910 με 1913.
Στο Παρίσι συναντά κανείς εκείνη την εποχή τον Saint-Saens και τον Faure, ενώ από τους αγαπημένους δημιουργούς της εποχής είναι ο Puccini. Την ίδια περίοδο εμφανίζονται συνθέτες που προβάλλουν έντονα μια πρόθεση αμφισβήτησης-ανατροπής της μέχρι τότε υπάρχουσας αισθητικής. Το ίδιο συμβαίνει και στις άλλες τέχνες , πως οPicasso στη ζωγραφική ζωγραφική ή ο Eliot στη λογοτεχνία ). Το φιλότεχνο κοινό της εποχής δεν ήταν συνηθισμένο σε έργα που θα μπορούσαν να προκαλέσουν τόσο έντονα την κατεστημένη προσέγγιση της τέχνης.
Η ιδέα για τη σύνθεση της "Ιεροτελεστίας της άνοιξης" ήλθε στο Stravinsky ξαφνικά, σαν όραμα, όπως είπε ο ίδιος, την περίοδο που ολοκλήρωνε το άλλο του μπαλέτο "Το πουλί της φωτιάς" στην Αγία Πετρούπολη το 1910.
"Είδα με τη φαντασία μου μία ιερή παγανιστική τελετή: σοφοί ηλικιωμένοι, καθισμένοι σε κύκλο, βλέπουν ένα νέο κορίτσι να χορεύει προς το θάνατο. Τη θυσίαζαν για να εξευμενίσουν το θεό της άνοιξης".
Συζήτησε την ιδέα του με το ζωγράφο και εθνογράφο Nicolas Roerich (ο οποίος σχεδίασε τα κοστούμια για την πρώτη παραγωγή) και, μετά τη μεγάλη επιτυχία που είχαν οι παραστάσεις του ''Πουλιού της φωτιάς'', άρχισε να δουλεύει πάνω στο νέο έργο, ένα μπαλέτο που ονόμασε "Ιερή άνοιξη". Όπως έλεγε αργότερα, μία από τις μεγαλύτερες δυσκολίες που αντιμετώπισε ήταν να βρει τον τρόπο που θα κατέγραφε στην παρτιτούρα αυτά που σκεφτόταν.
 |
Το σενάριο του έργου ανήκει στον ίδιο τον Stravinsky :
Μετά από έναν δύσκολο χειμώνα η φύση σιγά σιγά ξυπνάει και αρχαίες φυλές συγκεντρώνονται για εορταστικές ιεροτελεστίες για τον ερχομό της άνοιξης.
Μια γριά μάγισσα χρησιμοποιεί κλωνάρια για να προλέξει το μέλλον.
Οι γυναίκες χορεύουν παραδοσιακούς χορούς της άνοιξης.
Όλοι γιορτάζουν την ιερή δύναμη της μητέρας Γης.
Οι άντρες αναπαριστούν παραδοσιακά πολεμικά παιχνίδια
Ο γηραιότερος σοφός έρχεται από το χωριό και πραγματοποιείται ο χορός της Γης.
Καθώς σκοτεινιάζει οι κοπέλες εκτελούν αρχαίους σχηματισμούς και μία από τις αυτές επιλέγεται ως η Εκλεκτή. Πέφτοντας κάτω στο έδαφος οι κοπέλες επικαλούνται τα αρχαία πνεύματα
Η Εκλεκτή αρχίζει να χορεύει μέχρι που πεθαίνει από τον εξαντλητικό χορό, για να επιτευχθεί ο εξευμενισμός των θεών της Άνοιξης.
(Εξ αφορμής της επετείου του θανάτου του Ιgor Stravinsky)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου